م _ت نقد

#نقد 

مرا دریاب 

ای دریا 

که من بارانیم امشب 

هوای 

ماهی ازاد را  

دربرکه های خفته و

متروک می جویم 

من از یک کوره راه 

راه راه 

از یک بغل اندو میایم 

من از یک شهر بی قانون

 از اندیشه های زخمی آشوب

من از زندان پر تابوت 

می ایم 

مرا     دریاب

اینجا هر نفس  رنگ قفس را 

میکشد باخود 

ومیروید کنار دست گلدانی

گلی افسرده و سرخورده از هر سو 

مرا دریاب 

که من زخمی تراز 

دیوارزندانم 

ومن زندانی 

زندان 

زندانم 

مرا دریاب 

که از آغوش سردم 

سایه ای سنگین میرزد 

میان سخره وساحل

ومی ماند بجا 

یک حجله 

یک ترحیم ناقابل 

مرا دریاب 

مرادریاب ای دریا

#م_ت 

#نقد 

"بنام او که جان آفرید.  "

از آنجایی که معتقدم اثر ارائه شده،  گویای تمام ویژگی های خواسته و ناخواسته خود خواهد بود، بنابراین آن را بدون در نظر گرفتن نام صاحبش نقد و بررسی می کنم. 

قبل از اینکه به نقد بپردازم بد نیست اشاره کنم که  وقتی از ادبیات صحبت به میان می آید، یعنی با سخنانی  روبه رو هستیم که از سخنان عادی بالاتر و برتر است و این. مسئله یک امری  ست بدیهی. از این جهت است که مردم آن سخنان را در خور ضبط و نقل می دانند. می توان گفت  سخنان بار احساسی را با خود حمل می کنند و مخاطب را تحت تاثیر عواطف قرار می دهند و در این عواطف، ذوق فکری و هنری نیز نهفته است.  در این بین اگر قرار است اثری از دیدگاه زیبایی شناسی مورد بررسی قرار گیرد، پس بهتر است که جنبه های هنری  و زیبایی شناسی آن مطابق با معیارهای زیبایی شناسی از دیدگاه "علوم و فنون بلاغت "مد نظر قرار گیرد. حال، با این توضیح اجمالی به بررسی اثر می پردازم.  

به لحاظ نقد لغوی، آنچه از این اثر بر میاید این است که انتخاب کلمات و جایگزینی آنها سعی در بیان عواطف دارد. اگرچه زبان در این اثر در حوزه ی "نحو " قرار دارد و هیچ تغییری در" نرم " زبان به لحاظ استفاده از "زبان هنجار" و ایجاد "ناهنجاری "   نشده است، بنابراین، انتخاب و جایگزینی کلمات  در زبان، سبب رسانگی لازم در اثر به لحاظ فهم شعری شده است و یکپارچگی و انسجام لازم را به لحاظ فهم شعری نیز به ارمغان می آورد. 

به لحاظ "composition " این اثر، ( مرا دریاب 

ای دریا 

که من بارانیم امشب 

هوای 

ماهی آزاد را

در برکه های خفته 

و متروک می جویم)  

با توصیفات شاعرانه ای که هم به لحاظ انتخاب الفاظ نمایان است و هم سبب شده که چند دال در کنار یک مدلول قرار بگیرد، (طبیعی ست که این روند در برخی اشعار توصیفی دیده می شود)  به جنبه های زیبایی‌شناسی اثر کمک خواهد کرد. 

چون این روند در ابیات پایین تر هم تکرار شده، نشان دهنده تعمد شاعر در استفاده از این روش می باشد. 

( از یک بغل اندوه میایم 

من از شهر بی قانون 

از اندیشه های زخمی آشوب 

من از زندان پر تابوت 

می آیم)

به لحاظ نقد فنی، چیزی که در این اثر بسیار پر رنگ عمل کرده جنبه های موسیقیای آن است. موسیقی در این اثر بر اساس چیدمان morphophonem ها اتفاق افتاده، پس روند موسیقی در این اثر در داخل زنجیره ی گفتار قرار دارد و تناسب آوایی نیز در آن ایجاد شده است.  بنابراین می توان پذیرفت، موسیقی بخشی از structure این اثر می باشد و با استناد به تعاریف  موجود در ارتباط با قوالب موجود، این شعر، شعری ست که در قالب آزاد سروده شده.  

به لحاظ زیبایی شناسی، کاملا نمایان است که segmentation بر اساس morphophonem ها اتفاق افتاده، که نه تنها دچار ضعف نیست بلکه سبب روان خوانی اثر نیز می شود.  

کلمات ایجاد شده در این اثر علاوه بر اینکه زبان عاطفی اثر را بالا برده اند، صورتی را ایجاد کرده اند که حرکتی ذهنی در جهت خیال، با  استفاده از تشبیه، در لباس واژگان اتفاق افتاده که علاوه بر زیبایی اثر، محتوا و مضمون را نیز تحت تاثیر قرار داده است.  این کلمات سبب ایجاد "تصاویری مجرد مختلط " است.  

مثال میزنم 

( گلی افسرده و سرخورده از هر سو)  

یا 

( هوای 

ماهی آزاد را 

در برکه های خفته 

و متروک می جویم)  

یا 

( از یک بغل اندوه میایم 

من ازیک شهر بی قانون 

از اندیشه های زخمی آشوب 

من از زندان پر تابوت 

می آیم)  

علاوه بر  اینها در این اثر تصاویر در جهت برانگیختن حواس به طور غیر مستقیم وجود  دارد و سبب برانگیختن حسی خاص در مخاطب می شود. 

،این تصاویر با ایجاد مفاهیم و انتقال به مخاطب به صورت منسجم و طبق تعاریف شعری ( شعر تصاویر و عواطف و اندیشه در لباس واژگان است)  ایجاد شده اند.  

به لحاظ مضمون فکری شعر، آنچه که به عنوان رسالت در این  شعر در نظر گرفته شده ، کاملا روشن و نمایان است و تقریبا جهت گیری اجتماعی نیز دارد.   یعنی با زبانی کاملا عاطفی به بیان مضامین ملموس اجتماعی پرداخته شده.  

( من که زخمی تر از 

دیوار زندانم 

و من زندانی 

زندان 

زندانم)  

یا 

(که آغوش سردم 

سایه ای سنگین میلرزد 

میان سخره وساحل 

و می ماند بجا 

یک حجله 

یک ترحیم ناقابل)  و..

به لحاظ محتوا و درونمایه آنچه از این اثر بر میاید این است،  انسانی در تقابل با اندیشه های خود قرار دارد و به موضوعات نفسانی می پردازد.  (یک موضوعی مثل خودکشی)  پس این  اثر، یک اثر  "اومانیسم" است که در تقابل با اندیشه های خود به "سوبژکتیویسم" تبدیل شده و از طرف دیگر با دخالت و بیان احساسات خود در قالب خیال به یک" اکسپرسیونیسم" رسیده است. و از این طریق راهی برای بیان اندیشه های خود یافته است.  بنابراین این اثر تلفیقی از" اکسپرسیونیسم ِ  سوبژکتیو " است.  

در پایان برای شاعر محترم آرزوی سلامتی و موفقیت دارم.  

با تشکر 

مریم راد "واژه " 

#نقد 

@ashenayeeshgh