نقد شعر کلاسیک

#نقد 

امشب  دلی بشکسته وبیماردارم 

 گویی که درچشمان خیسم خار دارم

چون میچد این اشکهای  بیقرارم 

 در بین  قلبم غصه ها بسیار دارم 

 از دردهای جان خود گفتم به دلدار

اوگفت من هم  قصد برتیمار دارم 

گفتم و گفتم از نهان  و راز جانم

 گویی که غمها را به دل انباردارم

امشب  دگر  رازی نمانده در دل من

گفتم  هرآنچه دردلم زنگار دارم

#س_احمدوند

maryam rad:

#نقد_شعر_کلاسیک 

#نقد_غزل 

بنام خداوند نیک.  

از آنجایی که معتقدم اثر ارائه شده گویای تمام ویژگی های خواسته و ناخواسته خود خواهد بود، بنابراین آن را بدون در نظر گرفتن نام صاحبش نقد و بررسی خواهم کرد.  

قبل از اینکه بخواهم به نقد بپردازم لازم می دانم که عرض کنم غزل جز قالب های شعری ست که در دو دهه اخیر دچار پوست اندازی و تغییر و تحول شده البته این پوست اندازی یک سری ویژگی را به این قالب که محدود به چهارچوب تعیین شده خود بود، اضافه کرده است.  این صحبت به معنای آن نیست که ما غزل کلاسیک را با فرم و رنگ لعاب غزل کلاسیک نداریم، بلکه به معنای آن است که غزل هم با تمام آن چهارچوب محکم قابل تغییر است.  

آنچه از نقد لغوی اثر برمیاید این است که چیدمان کلمات در این اثر انگشت طور که باید اتفاق نیوفتاده و به لحاظ محتوایی اثر را دچار تکرار کرده.  این مسئله ناشی از ضعف در دایره لغات است.  

مثال میزنم 

( گویی که در چشمان خیسم خار دارم.  

چون میچکد این اشکهای بیقرارم)  

یا 

( گفتم و گفتم از نهان و راز جانم 

گویی که غم ها را به دل انبار دارم)  

یا 

( امشب دگر رازی نمانده در دل من 

گفتم هر آنچه در دلم زنگار دارم)  

ناگفته نمانده که شاعر سعی در ایجاد بازی زبانی داشته اما اما این بازی زبانی چیزی به ظرفیت این غزل اضافه نکرده است و صرفا تکرار محتوایی را به رخ می کشد.  پس شاعر باید در انتخاب و چیدمان کلمات دقت بیشتری را بکار گیرد.  

به لحاظ composition این اثر 

( امشب دلی بشکسته و بیمار دارم)  

در این مصرع کلمه "بشکسته " زبان را صرفا در این مصرع دچار دوگانگی کرده و درواقع به سمت گریز از زبان عرف سوق داده.  اما با توجه به وزن، این گریز صرفا در جهت هماهنگی صورت کلمه با وزن اتفاق افتاده. بنابراین با توجه به آنکه این مسئله در شعر کلاسیک متاسفانه  شایع است، می توان از آن صرف نظر کرد.  

در حالت کلی زبان آن  یکدستی لازم را دارد. که نقطه قوت اثر است.  

چفت و بسته کلام درست اتفاق افتاده، اما چیزی به غزل جهت زیبایی اثر و یا حتی به لحاظ محتوایی اضافه نکرده است. 

همانطور که در عرایضم در بالا عرض کردم شاعر به یک تکرار رسیده که این تکرار، خلاقیت و نوآوری آوری را از، او گرفته. 

حضور عاطفه در این اثر بسیار پر رنگ است که نکته مثبت آن محسوب می شود.  

مثال میزنم 

( چون میچکد این اشکهای بیقرارم 

در بین قلبم غصه ها بسیار دارم.  

از درد های جان خود گفتم به دلدار 

او گفت من هم قصد بر تیمار دارم.)  

این قبیل بیان احساسات سبب ایجاد ارتباط مخاطب با شعر خواهد شد.  درواقع این مسئله چیزی ست که از،یک شعر انتظار داریم.  ( همان دیدگاه عاطفی و بیان، توام با احساسات در اثر)  که علاوه بر زیبایی شناسی سبب تکامل مضامین اثر خواهد شد.  

روایت در این اثر به یک تکرار بیت محدود شده که شرح و تفسیر آن صرفا سبب بازی زبانی در اثر شده است و این بازی زبانی نه آنقدر خاص و منحصر به فرد است که بخواهد به قوت اثر کمک کند و نه حتی به زور آزمایی در این اثر می انجامد، بنابراین این قبیل بازی های زبانی در اثر بی تاثیر بود و سبب ایجاد ضعف در اثر می شوند.  

در حالت کلی به لحاظ بررسی و نقد لغوی می توان گفت که شاعر در این اثر به اوج زیبایی یا بهتر عرض کنم به " رستاخیز کلمات " طبق تعریف استاد شفیعی کدکنی نرسیده است یعنی تصاویر یا ایماژ ها و همچنین المان یا نماد های این اثر به تکامل نرسیده.  

به لحاظ نقد فنی، همانطور که کاملا مشخص است این اثر یک شعر عروضی در قالب غزل است و نوع این اثر هم یک تغزل عاشقانه است 

به اعتقاد بنده چیدمان کلمات در این اثر می توانست بهتر اتفاق بیوفتد و صرفا در جهت وزن نباشد.

موسیقی در این اثر بیرونی ست و تحت تاثیر وزن است، اما روانی لازم را به لحاظ موسیقیایی در آن ایجاد کرده است.  

بنابراین segmentation هم کاملا تحت تاثیر وزن و طبق آن انتظاری که از یک شعر عروضی داریم اتفاق افتاده است.  

به لحاظ زیبایی شناسی، استفاده از تشبیه و استعاره، علاوه بر بحث زیبایی شناسی به زایش معنایی اثر نیز کمک خواهد کرد اما تشبیهات در این اثر صرفا در جهت زیبایی اتفاق افتاده و زایش معنایی را در آن ایجاد نکرده است.  

بنابراین تاروپود شعری در اثر رعایت شده اما هیچگونه خلاقیت و نوآوری دوران صورت نگرفته است.  

پس می توان گفت به لحاظ زیبایی شناسی، شاعر باید با قوت بیشتری به خلق اثر می پرداخت.  

در حالت کلی این مضمون و نوع بیان سبب شده که این اثر به لحاظ نوع شعری به یک شعر توصیفی تبدیل شود.  

در این رابطه بنده معتقدم 

شاعران که دست به خلق یک شعر توصیفی می زنند باید و باید در آن خلاقیت و نوآوری به خرج دهند، در غیر این صورت دچار تکرار در سوژه، تکرار در مضمون و محتوا و تکرار در انتخاب کلمات خواهند شد. و مخاطب امروز هم به دنبال شعر تکراری نیست.  بنابراین شاعری که مخاطب نداشته باشد، به یک شاعر مرده در اصطلاح، تبدیل خواهد شد.  

در پایان برای صاحب اثر آرزوی سلامتی و موفقیت دارم.  

با تشکر 

مریم راد"واژه" 

#نقد