نقد ادبی

حرف آب و آینه ها (واژه):

#نقد

پای پرچین تنهایی

نیلوفرانه قدکشیدم 

وخیره به دور دستها

تادرکوچه های اقاقیا گم شوم 

باران بامن بارید

تاخاطرات ازیاد جنگل برود

من به یادچشمان خیست

ومستی لبخندت

درخواب وبیداری

حسی غریب از من گذشت 

انگار از زمین گیج وگنگ

برخاستم.

به همراه ابری برهنه...

آنگاه خطوط پیکرم

شکسته شد

ودرختی رویید

دستانم درهجوم وهمی آشنا

چراغی شد

توفانی در راه بود ..

که به اندازه تمام روزهای پیله وارم

ریشه داشت .

درمحبت اسیرشدم .

دستی به آغوش گشوده ماند 

ولذتی ناتمام

درطول وعرض خیالی مبهم...!

#نقد شعر سپید 

#فریده_توکلی

maryam rad:

با عرض سلام و احترام 

از آنجایی که معتقدم اثر ارائه شده گویای تمام ویژگی های خواسته و ناخواسته خود خواهد بود بنابراین با صرف نظر از نام صاحب اثر آن را نقد و بررسی می کنم.  

در نگاه اول چیزی که ذهن بنده را به عنوان مخاطب و منتقد به خود مشغول می دارد، استفاده از دال و مدلول های ست که  بی هدف رها شده و در این اثر به ثمر نرسیده. علاوه بر پراکندگی معنایی و محتوایی زیبایی اثر را نیز تحت تاثیر قرار داده .  

تصویر در این اثر بیشتر انتزاعی و ذهنی ست تا عینی.  و این مسئله وقتی اتفاق افتاده که صاحب اثر سعی دربیان  توصیف داشته است.  مثل ( پای پرچین تنهایی 

نیلوفرانه قد کشیدم)  

اگرچه شاعرانه است اما علاوه براین که هیچ ارتباط معنایی بین این دو بیت وجود ندارد، استفاده از دال و مدلول هم برای ایجاد دلالت معنایی درست اتفاق نیوفتاده است.  

لازم به ذکر است که گل نیلوفر یک گلی ست که در مرداب می روید و اصلا قد نمی کشد.  بنابراین اگر قرار است ارجاع برون متنی در اثری وجود داشته باشد باید دلالت معنایی درستی بین دال و مدلول آن نیز وجود داشته باشد.  که سبب پراکندگی در معنا و محتوا نشود.  

از طرف دیگر نیلوفر نماد ایزدبانو آناهیتا ست و در اساطیر یونان هم آزدویت بوده یعنی شاعر در استفاده  این کلمه نیز نااگاهانه اقدام کرده است.  

در دو الی سه بیت پایین تر بعد از کوچه اقاقیا و بارش باران نیز این پراکندگی وجود دارد. باز هم تاکید می کنم ایجاد دال و مدلول  نیازمند داشتن دلالت معنایی هستند و این عدم ایجاد درست و مناسب دال و مدلول ها  در  ابیات انتهایی کار نیز مشهود است.از این کار  مثال میزنم 

( حس غریبی از من گذشت

انگار از زمین گیج و گنگ 

برخاستم 

به همراه ابری برهنه { آیا ابر لباس به تن دارد،، به فرض اگر در شعری  استفاده شده

 باید قبل از استفاده  زمینه معنایی آن ایجاد شود، خب حالا ابری برهنه شد، چرا بی هدف در این اثر رها شده؟ منظور این است در شعر سپید هیچ تشبیه و دیگر ارکان های شعری نباید بی هدف آفریده شود بلکه شاعر از ساخت هر کدام از ترکیب ها باید هدفی را در جهت زیبایی و محتوایی اثرش دنبال کند.  در غیر این صورت بی معناست } 

آنگاه خطوط پیکرم شکسته شد 

و درختی رویید 

دستان چراغی شد 

توفان... 

پیله وار... 

ریشه... 

طول و عرض خیال مبهم  { این ترکیب که بی هدف مثال تاس روی کاغذ ریخته شده چه معنایی را می تواند به مخاطب منتقل کند. دریافت مخاطب از این ترکیب چیست })  

همه این ها حکایت از عدم ایجاد دال و مدلول در اثر دارد که علاوه بر پراکندگی معنایی و محتوایی سبب می شود مخاطب اثر را نیمه  کاره رها کند و یا  این اثر جز آثار یک بار مصرف باشد که فقط یک بار مورد مطالعه قرار می گیرد و صرفا در ذهن مخاطب ایجاد سوال می کند که هدف صاحب اثر از چیدمان کلمات بی هدف و بدون انسجام کافی معنایی و محتوایی چه می تواند باشد.؟  

شاعر و نویسنده باید وقتی دست به قلم شود و یا شعری بنویسد که حرفی برای گفتن داشته باشد.  از خواندن این اثر به منه مخاطب چه چیزی منتقل شد؟  این   یعنی صاحب اثر از بیان و انتقال مطلب به مخاطب عاجز است و باید میزان مطالعه خود را افزایش دهد، تا دایره واژگان به وسعت بیشتری در جهت بیان و انتقال مطلب برسد.  

در حالت کلی این اثر به شعریت  نرسیده و از طرف دیگر با توجه به ترتیب عناصر جمله اگر بخواهیم تقطیع را از این اثر برداریم، چون به معنای هم نرسیده و در نثر انتقال معنا از ویژگی های مهم محسوب می‌شود پس به ساختار نثر هم نرسیده.  ساده تر عرض کنم این اثر. در حالت کلی به ساختار نرسیده.  

 

یک بخش از میزان اعتبار اثر را در  ساختار آن بررسی می کنیم   بنابراین صاحب اثر باید در انتخاب و چیدمان کلمات و همچنین ایجاد تصاویر برای ایجاد زیبایی،  انتقال معنایی و محتوایی و از طرف دیگر داشتن ویژگی های ساختاری دقت کند تا موفق عمل کرده باشد.

  

در پایان برای صاحب اثر آرزوی موفقیت و سلامتی دارم.  

با تشکر 

مریم راد ( واژه)